اصول طراحی فضای سبز

داشتن فضای سبز زیبا مستلزم دانستن اصول طراحی فضای سبز است. طراحی فضای سبز در حیاط یادآور قسمتی از طبیعت خواهد‌بود که برای هر‌چه زیباتر ساختن آن، باید اصول طراحی فضای سبز را حتما رعایت کنید. همانطور که دکوراسیون داخلی شما بر اساس الگویی که با کمک اصول طراحی دکوراسیون منزل، اجرا شده‌است، برای رسیدگی به باغ یا حیاط منزلتان باید از اصول طراحی پیروی کنید تا از عناصر به درستی استفاده شود و در تناسب خوبی نسبت به‌ هم قرار بگیرند.

اصول طراحی فضای سبز چیست؟

طراحی فضای سبز مانند هر شغل دیگری دارای اصول و دانش است که طبق ساختار‌‌های تعریف شده در آن همراه با خلاقیت به خلق محیطی سبز پرداخته می‌شود. حتی شما هم به عنوان طراحان خانگی باید این اصول را بدانید تا در تزیین محیط سبز خود بهترین عملکرد را داشته‌ باشید. دانستن اصول طراحی فضای سبز، فضای سبز شما را به یک محیط خاص و تکرارنشدنی تبدیل می‌کند، پس در این زمینه حتما با طراحان فضای سبز با تجربه مشورت کنید و در طراحی به اصول اولیه توجه کنید.

اصول طراحی فضای سبز

اصول طراحی در بسیاری از هنر‌ها که قرن‌ها توسط هنرمندان استفاده می‌شود، یکسان است و که با بکارگیری این اصول متناسب با هنری که در آن فعالیت می‌کند، برای خلق اثری ماندگار استفاده می‌کند. در ادامه به تعریف دقیق‌تری از اصول طراحی در فضای سبز می‌پردازیم.

حفظ تعادل در طراحی

تعادل را حالتی از بودن و دیدن می‌توان درنظر گرفت که در مناظر بارها شاهد آن بوده‌ایم و تعادل حس راحت‌تری به بیننده‌ای که در آن فضا قرار دارد، می‌دهد.برقراری تعادل در محیط به دو شکل متقارن و نامتقارن انجام می‌شود که هرکدام هدفی در طراحی به دنبال دارد. تعادل متقارن برای خلق منظره رسمی استفاده می‌شود که مانند آینه عمل می‌کند؛ چراکه هر آنچه در یک طرف باغ باشد در طرف دیگر نیز درچیدمان قرار دارد. تعادل متقارن در مسیر‌های پیاده‌روی، بستر‌های کشت و نحوه هرس کردن گیاهان بسیار استفاده می‌شود.

رعایت کردن تقارن یا عدم تقارن در طراحی موضوع مهمی است. گاهی شرایط محیط ایجاب می‌کند که فضا را به دو نیم مساوی تقسیم کرده و هر دو قسمت را به شکل یکسانی طراحی کرد. با این حال گاهی کاملا برعکس است و شرایط محیط و نحوه طراحی به گونه‌ای می‌شود که رعایت تقارن اهمیتی ندارد. تعادل نامتقارن به عنوان تعادل غیر رسمی شناخته شده‌است که از سمتی که شروع می‌شود و سمت دیگر از یک الگوی متفاوت پیروی می‌کند. این سبک از طراحی حس آزادی و آرامش را القا می کند.

امروزه تنوع در طراحی فضا این امکان را فراهم می‌کند که هر گوشه از محیط با قسمت دیگر کاملا متفاوت و در عین حال با هم مرتبط باشد. طراحان فضای سبز با به‌ کارگیری اصول، به خلق مناظری می‌پردازند که دیدن آن‌ها بسیار دلپذیر همراه با آرامش است. این اصول توسط گروهی از طراحان خلق نمی شود بلکه برگرفته از حس بصری ذاتی است که در اکثر مردم وجود دارد.

ایجاد هارمونی جذاب

یکپارچه بودن اجزای محیط با یکدیگر و تلاش برای ارتباط اجزا با هم معنی هارمونی است. رعایت هارمونی با استفاده از چارچوب اساسی و دقت در اجزا و رنگ‌های به کار رفته در محیط امر مهمی خواهد‌بود که حتما باید رعایت شود. توجه به هارمونی در دکوراسیون داخلی اهمیت بسیاری دارد.

اهمیت کنتراست یا نقطه کانونی

هر طرحی نیازمند یک نقطه کانونی است که در نگاه اول توجه بیننده را به خود جلب می‌کند. تمرکز علاقه گاهی نقطه کانونی نامیده می‌شود که به عنوان قوی‌ترین عنصر در آن طرح خود را نشان می‌دهد. نقطه کانونی فضای سبز خانه همان قسمتی است که با ورود به محیط نگاه شما را به سمت خود می‌کشد.

نقطه کانونی می‌توانید اشکال گیاهی جالب، مجسمه یا حوضچه، رنگ‌های روشن  طراحی‌های منحصر‌به‌فرد و هنر معماری باشد. استفاده از تعداد زیادی نقطه کانونی کار بسیار جالبی نیست و چشم‌انداز خوبی ایجاد نمی‌کند. ترکیب هوشمندانه چند‌تا از این موارد می‌تواند به جذابیت بصری محیط کمک خوبی کند.

برجسته کردن یکی از اجزا در قاب تصویر همان کنتراست، است. قرار دادن یک آبنما یا یک درخت بزرگ و خاص در میان باغچه آن را در نگاه بازدیدکننده برجسته می‌کند. استفاده از این روش به معنای استفاده شما از کنتراست است که ترکیب آن با هارمونی طراحی ویژه و منحصر به فردی از محیط در دید افراد خلق می‌کند.

حفظ سادگی محیط

همانطور که نیازی به معنا کردن سادگی نیست، باید یادآور شد زیبایی در سادگی است و مناظر شلوغ و به‌هم ریخته جذابیتی ندارند. برخی از محیط‌ها با بهره‌گیری از معماری پیچیده، استفاده از ترکیب رنگ‌های شلوغ یا نورپردازی گستره تمرکز و آرامش را از چشمان بیننده دور می‌کند. مناظری که در عین سادگی با استفاده درست از عناصر طراحی شده‌اند، بسیار دلچسب‌تر هستند. سادگی به معنای ساده‌انگاری یا کسل کننده بودن نیست؛ بلکه به معنای قرار دادن صحیح اجزا در کنار هم است.

ریتم و خط

رعایت ریتم و خط در فضای سبز سبب نظم و حفظ روح طبیعت می‌شود. وقتی یکی از عناصر را با فاصله استاندارد در محیط تکرار کنیم، ریتم برقرار می‌شود. فاصله بین این عناصر معمولا فضا هست که گاهی با یک عنصر دیگر پر خواهد‌شد. خطوط درون یک محیط سبز، توسط شکل و فرم بستر کاشت، پیاده‌رو‌ها و جایی که چمن با سنگ‌فرش بهم می‌رسند، به وجود می‌آید. رعایت اصل طراحی ریتم و خط به فضای سبز شما حس حرکت می‌بخشد و از دلایل اصلی کشش بیننده به سمت این محیط است.

رعایت تناسب

اندازه و رابطه عناصر در فضای سبز نسبت به هم در نگاه کلی بسیار مهم است. تناسب این اندازه و رابطه را مشخص می‌کند که شامل حالات عمودی، افقی و ویژه عناصر محیط است. اندازه ساختمان، اندازه زمین، اندازه گیاه، قسمت کشت و فضای باز باید به درستی در‌نظر گرفته‌ شود. درنتیجه لازم است که در طراحی تناسب بین این عناصر به خوبی رعایت شود.

حفظ وحدت میان عناصر

اگر تا اینجا اصول قبلی را به درستی رعایت کرده‌باشید، اجرای اصل وحدت بسیار راحت خواهد‌ بود. وحدت در طراحی یعنی همه اجزا به شکلی کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند که طرح کلی عالی و اصولی ایجاد شده است. رنگ‌ها، اندازه‌ها، بافت‌ها و سایر ویژگی‌های عناصر باید چنان رابطه‌ای داشته‌باشند که یکپارچگی در طرح کلی به خوبی مشخص شود. نحوه نور‌‌پردازی، شکل تخت و صندلی، راه‌های پیاده‌رو، الگو‌ها و رنگ‌ها و حتی نوع و اندازه گیاهان باید با هم ارتباط داشته‌‌باشند و ظاهری دلپذیر و زیبا ایجاد کند.

فضاسازی مناسب

طراحی باغ باید به شکلی باشد که از متراژ واقعی خود بزرگ‌تر به‌نظر برسد و وسعت باغ در تماشای باغ حفظ شود. اگر در نگاه اول جلوی چشمان شما انبوهی از گیاهان بزرگ یا درختان بلندی باشد که درست هرس نشده‌اند، امکان دیدن قسمت‌های دور‌تر را از شما می‌گیرد. بهتر است از کاشت زیاد در پیرامون باغ اجتناب کنید، چرا که فضای میانی باغ را کوچک نشان می‌دهد.

کاشت درختان بلند در میان باغ اشتباه است، اما اگر درخت بلندی در میان باغ کاشتید شاخه‌های پایین آن را هرس کنید تا مانع دید برای تماشای باغ نشود. استفاده از درختچه‌ها با فاصله مناسب راهکار مناسبی برای نشان دادن وسعت محیط است. باریک کردن تدریجی مسیر‌های باغ در ایجاد فضای مناسب کمک بسیاری می‌کند.

توجه به بافت

بافت در واقع ویژگی‌‎های سطحی باغ است که برگ‌های درختان، بافت زمین یا درختچه‌ها تاثیر بسیاری بر آن می‌گذارند. اگر بافت زمین ناهموار بود، با گذاشتن سنگ‌ریزه‌های کوچکی در بستر رودخانه یافت می‌شود آن را اصلاح کنید. با این حالچمن انتخاب خوبی نیست؛ چراکه فقط ظاهر را تغییر می‌دهد و امکان دارد فردی که در بین باغ قدم می‌زند متوجه ناهمواری زمین نشود و با تغییر ارتفاع کف زمین صدمه ببیند.

با توجه به اصول طراحی فضای سبز به چه نکاتی در طراحی توجه کنیم؟

تا اینجا نکات بسیاری برای طراحی فضای سبز ساختمان گفتیم. حالا باید در مسئله طراحی ریزتر شویم و به این موضوع بپردازیم که دقیقا در طراحی محیط باید چگونه عمل کنیم. نکات بسیاری پیشتر گفته شد که باعث ایجاد ذوق و دانش محدودی نسبت به طراحی است. اکنون با مشخص کردن مراحل طراحی به شفافیت بیشتر این موضوع می‌پردازیم.

مرحله اول آنالیز موقعیت و مکان ساختمان

موقعیت زمین باید به درستی مشخص شود. اگر در حیاط می‌خواهیم فضای سبز طراحی کنیم، بررسی جنس زمین که از خاک است یا تخته‌سنگ و توجه به وضعیت هوا و دمای محیط به چه شکلی است، ضرورت دارد. اگر تراس قرار است طراحی شود، باید موقعیت تراس و وضعیت آن نسبت سایر واحد‌ها و خورشید در نظر گرفته شود. همچنیناگر فضای سبز برای منزل است باید به دمای محیط، قرار گرفتن سایر وسایل مانند شوفاژ توجه کرد.

مرحله دوم تهیه نقشه کلی از طراحی

بعد از کنترل موقعیت زمین باید طراحی که مدنظر است را با استفاده از نرم‌افزارهای طراحی تهیه شود یا حتی می‌توانید از کاغذ برای این کار استفاده کنید. طراحی نقشه کار باعث می‌شود مسیر طراحی خود را بدانید و متوجه عیب و نقص آن بشوید. اصول اولیه مانند کنتراست و هارمونی را رعایت کنید تا بعدا مجبور به تغییر نقشه نشوید.

مرحله سوم مشخص کردن هزینه و زمان

در مقالات قبلی نیز درباره این موضوع صحبت کردیم. انتخاب اشتباه گیاهانی که قادر به رشد در محیط شما نیستند، باعث از بین رفتن هزینه می‌شود. همچنین چمن طبیعی برای پشت‌بام یا حیاط نیاز به هزینه و نگهداری بسیاری نیاز دارد. در چنین شرایطی چمن مصنوعی جایگزین بهتری از نظر قیمت و نگهداری است. اگر می‌خواهید فورا به فضای سبزی زیبا دست پیدا کنید، از گیاهانی که رشد سریعی دارند و با همه محیط‌ها سازگارند، استفاده کنید.

مرحله چهارم مشورت با متخصص در زمینه طراحی فضای سبز

اگر اهل گل و گیاه یا طراحی هستید، دلیلی بر ماهر بودن شما در طراحی محیط سبز خود نیست. باید توجه داشته باشید که در همه امور ما نیاز به مشورت با متخصص داریم. برای طراحی فضای سبز نیز با طراحانی که در این زمینه با به کارگیری اصول طراحی سبز فعالیت می‌کنند، صحبت کنید و مشورت بگیرید. مجموعه چمنزار با داشتن تجربه و دانش کافی و بکارگیری چمن مصنوعی محیط شما را به بهترین شکل طراحی می‌کنند.

مرحله پنجم تایید طرح اولیه

طرح اولیه که توسط نرم‌افزار یا کاغذ مشخص شده‌است را با توجه به ‌هزینه‌ها در نظر بگیرید و بعد از رفع نواقص آن را برای شروع کار تایید کنید و وارد مرحله اجرا شوید.

مرحله ششم اجرا

این مرحله به اجرا درآوردن طرح با استفاده از خلاقیت است. مرحله جذابی که شما نتیجه تحقیق و طراحی خود را می‌بینید. در این مرحله به عواملی مانند لوله کشی حوضچه و آبیاری گیاهان توجه کنید. تمام این مراحل را همراه با متخصصانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، جلو بیایید تا نتیجه خوبی از طراحی خود داشته‌باشید.

نرم‌افزار طراحی فضای سبز

خیلی از افراد به دنبال نرم‌افزاری که در طراحی فضای سبز کمک می‌کند، هستند. باید بگوییم که نرم‌افزارهای بسیاری در این زمینه وجود دارد که به شما در طراحی و به دست آوردن طرح اولیه کمک می‌کند. بین برنامه‌هایی که در این حوزه است، اپلیکیشن  Garden Planner پیشنهاد خوبی خواهد‌بود. کاربری و ارتباط با این برنامه نسبتا ساده بوده و دارای قابلیت‌های بسیاری است. نرم‌افزار طراحی فضای سبز کمک بسیاری برای طراحی و ایجاد حس خلاقیت در شما می‌کنند.

کلام آخر

با رعایت اصول طراحی فضای سبز، محیطی دنج، شیک و کاربردی در ساختمان خود ایجاد کنید تا زمان استراحت یا دورهمی‌های دوستانه خود را در آنجا بگذرانید. هدف از این مقاله آشنایی شما با اصول طراحی بود، امیدواریم مطالب در طراحی فضای سبزی که در ذهن دارید به شما کمک کند. می‌توانید جهت مشاوره و طراحی فضای سبز منزلتان از طریق راه‌های ارتباطی با متخصصان چمنزار صحبت کنید و راهنمایی شوید.